اولویت‌سنجی مبارزه با دو آسیب اجتماعی «طلاق» و «تجرد» بر اساس آموزه‌های قرآن و حدیث

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 عضو هیأت علمی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیه السلام ، تهران، ایران

چکیده

یکی از لوازم سیاستگذاری‌، اولویت‌بندی صحیح است. طلاق و تجرد از مهمترین آسیب‌های نهاد خانواده است که نیاز مبرم به اولویت‌بندی و شناسایی بد و بدتر در آن، وجود دارد. هدف از این پژوهش اتخاذ سیاستگذاری‌های درست در حوزه خانواده است. سوال اصلی این پژوهش این است که در اولویت‌بندی مبارزه با آسیب‌های اجتماعی مربوط به خانواده، مبارزه‌ی با طلاق اولویت دارد یا مبارزه با تجرد؟ و چرا؟ در پاسخ به این سوال تلاش شده است تا با استفاده از روش اجتهادی از معارف قرآن و حدیث برای اولویت‌بندی آسیب‌های اجتماعی در نهاد خانواده استفاده شود. با مقایسه طلاق و تجرد در پنج محور میزان مذمّت، سیره معصومین(ع)، توصیه معصومین(ع) به دیگران، حکم فقهی و دلیل عقلی، این پژوهش گویای این یافته‌هاست است که از گستره و عمق آسیب اجتماعی تجرد در تشدید یا کاهش دیگر آسیب‌های اجتماعی در نهاد خانواده غفلت شده است. با مقایسه دو آسیب اجتماعی طلاق و تجرد می‌توان فهمید آسیب اجتماعی تجرد تا حد زیادی باعث کاهش صدمات طلاق بر فرد و جامعه می‌شود و بخشی از آمار افزایشی طلاق و آمار کاهشی ازدواج، ثمره سیاست‌های نادرست در زمینه ازدواج و طلاق است.‌ با شناسایی تجرد به عنوان مهمترین آسیب اجتماعی در نهاد خانواده، باید شاهد تغییرات اساسی در سیاستگذاری‌‌ها و خط‌مشی‌های این حوزه باشیم. در نتیجه در سیاست‌گذاری و اولویت‌بندی در مبارزه با آسیب‌های خانواده، تلاش اصلی باید در جهت مقابله با تجرد و رفع موانع ازدواج صورت گیرد و مقابله با طلاق و رفع عوامل آن در درجه‌ی بعدی قرار داده شود.

تازه های تحقیق

این پژوهش گویای این یافته‌هاست که از گستره و عمق آسیب اجتماعی تجرد در تشدید یا کاهش دیگر آسیب‌های اجتماعی در نهاد خانواده غفلت شده است. با مقایسه دو آسیب اجتماعی طلاق و تجرد می‌توان فهمید آسیب اجتماعی تجرد تا حد زیادی باعث کاهش صدمات طلاق بر فرد و جامعه می‌شود و بخشی از آمار افزایشی طلاق و آمار کاهشی ازدواج، ثمره سیاست‌های نادرست در زمینه ازدواج و طلاق است.‌ با شناسایی تجرد به‌عنوان مهمترین آسیب اجتماعی در نهاد خانواده، باید شاهد تغییرات اساسی در سیاستگذاری‌‌ها و خط‌مشی‌های این حوزه باشیم. در نتیجه در سیاست‌گذاری و اولویت‌بندی در مبارزه با آسیب‌های خانواده، تلاش اصلی باید در جهت مقابله با تجرد و رفع موانع ازدواج صورت گیرد و مقابله با طلاق و رفع عوامل آن در درجه‌ی بعدی قرار داده شود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Prioritization of combating the two social harms of "divorce" and "celibacy" based on the Qur'an and Hadith

نویسندگان [English]

  • mohammadreza aram 1
  • Seyyed Mojtaba Azizi 2

1 Department of Political Science, Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran Researcher of Imam Sadegh University Rushd Center

2 Faculty member of the Faculty of Islamic Studies and Political Science, Imam Sadegh(a.c)University, Tehran, Iran

چکیده [English]

One of policy requirements and taking appropriate action is proper prioritization. The field of social harms is no exception to this rule and there is an urgent need to prioritize and identify the bad and the worse. Divorce and celibacy are the most important harm of the family institution. The main question of this research is whether the fight against divorce or the fight against celibacy has ipriority in prioritizing the fight against social harms related to the family? And why? In answer to this question, an attempt has been made to use the teachings of the Qur'an and Hadith to prioritize social harms in the family and to show that according to religious teachings, contrary to the current perception in society, celibacy has a higher ugliness than divorce and more harm Enters the religious community. Therefore, in policy-making and prioritization in fighting family harms, the main effort should be made to fight with celibacy and remove barriers to marriage, and to fight with divorce and eliminate its causes in the next level. Since in the current situation, fighting divorce is considered the most important priority, by recognizing marriage as the most important priority of the family institution, and fighting celibacy as the most important priority in fighting with family harms, we must see fundamental changes in policies and policies in this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Family"
  • "Divorce"
  • "celibacy"
  • "social harms"
  • "Islamic Studies"
 قرآن کریم.
ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله. ‏ (1404). شرح نهج‌البلاغه لابن أبی الحدید،  قم: مکتبة آیة الله المرعشی‌النجفی‏.
ابن أبی جمهور، محمّد بن زین‌الدین. (1405). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة،  قم: دار سیدالشهداء للنشر.
ابن اشعث، محمد‌ بن‌ محمد. (بی‌تا). جعفریات (الاشعثیات)، تهران: مکتبة‌ النینوا.
ابن بابویه، محمد بن‌ علی.(1413). من لا یحضره الفقیه،  قم: مؤسسة ‌النشر‌الاسلامی.
ابن بابویه، محمد بن ‌علی.(1362). الخصال،  قم: جامعه‌مدرسین.
ابن حیون، نعمان‌بن‌محمد.(1385). دعائم الإسلام،  قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم السلام.
ابن ‌شعبه ‌حرّانی، حسن بن علی.(1363). تحف ‌العقول،  قم:جامعه‌ مدرسین.
ازهری، محمد‌بن‌احمد.(1421). تهذیب اللغة، بیروت: دارإحیاء التراث‌العربی.
ایروانی، باقر.(1427). دروس تمهیدیة فی الفقه الاستدلالی،  قم: بی‌جا.
باهر، حسین.(1397). آسیب‌شناسی خانواده، تهران: ارباب‌ قلم.
بحرانى، یوسف‌بن‌احمد.(1405). الحدائ  الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة‌،  قم: دفتر‌انتشارات‌اسلامى.
بحرانی، سیدهاشم.(1374). البرهان فی تفسیر القرآن‏،  قم: موسسه‌بعثة.
بر قی، احمدبن محمّدبن خالد.(1371 ). المحاسن،  قم: دارالکتب الإسلامیة.
البلداوی، قوسام.(1429). القول الحسن فی عدد زوجات الامام الحسن علیه‌السلام، کربلاء: العتبة‌ الحسینیة المقدسة.
بهاری، سیف‌الله و ستوده، هدایت‌الله.(1395). آسیب‌شناسی‌خانواده، تهران: ندای ‌آریانا.
جمعى از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی، سیدمحمودهاشمی.(1417). معجم فقه‌الجواهر، بیروت:الغدیر.
حق ‌شناس، سیدجعفر.(1388). آسیب‌شناسی خانواده(مجموعه مقالات)، تهران: نهاد ریاست جمهوری.
حکیم‌طباطبایی، سید محمد سعید.(1416 ). حواریات فقهیة، بیروت: مؤسسة‌ المنار.
حلی، ابن ادریس. (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی،  قم: دفتر انتشارات‌ اسلامى.
حلی، حسن‌ بن‌ یوسف. (1413).  قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام،  قم: دفتر ‌انتشارات‌ اسلامى.
حلی، محمد‌بن‌حسن. (1387). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد‌،  قم: مؤسسه ‌اسماعیلیان.
حمیری، عبدالله ‌بن‌ جعفر. (1413). قرب‌الاسناد،  قم:موسسة آل‌البیت علیهم السلام.
خمینی، روح الله. (1392). احکام نکاح یا ازدواج و زناشویی، تهران: مؤسسه تنظیم‌و‌نشر آثار امام‌خمینی(ره).
راوندی کاشانی، فضل الله(بی‌تا). النوادر،  قم: دارالکتاب.
زمخشری، محمودبن‌عمر.(1407). الکشاف عن حقاق غوامض التنزیل و عیون الأ قاویل فى وجوه التأویل، بیروت: دارالکتاب‌العربی.
سازمان ثبت احوال کشور.(1398). سالنامه آمارهای جمعیتی1397، تهران: انتشارات سازمان ثبت‌احوال‌کشور.
شعیری، محمدبن‌محمد. (بی‌تا). جامع‌الأخبار، نجف:مطبعة حیدریة.
شفیعی‌سروستانی، ابراهیم. (1396). موریانه در خانه،تهران:موعودعصر.
طاهرزاده، اصغر. (1387). زن آن‌گونه که باید باشد(زن-خانواده-بحران)، اصفهان: قلب‌المیزان.
طبرانی، سلیمان بن احمد. (1412 ). أخبار الحسن بن على علیه‌السلام، کویت: دارالأوراد.
طبرسی، حسن‌بن‌فضل. (1370). مکارم‌الأخلاق،  قم: الشریف‌الرضی.
طبرسى، فضل‌بن‌حسن. (1372). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
طوسی، محمد‌بن‌الحسن.(1414). الأمالی،  قم: دارالث افة.
طوسی، محمد‌بن‌الحسن. (1390). الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دارالکتب‌الإسلامیة.
طوسی، محمد‌بن‌الحسن.(1407 ).تهذیب الأحکام، تهران: دارالکتب‌الإسلامیة.
عاملی، جعفرمرتضی.(1397). زوجات الإمام الحسن علیه‌السلام: أکاذیب‌وحقایق، بیروت:مرکز نشر و ترجمه مؤلفات العلامة المحق  السیّد جعفر‌مرتضی ‌عاملی.
عاملی، شهید ثانی.(1413 ). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام،  قم:مؤسسة‌المعارف‌الإسلامیة‌.
عیاشی، محمد.(1380). تفسیر العیاشی، تهران: المطبعة‌ العلمیة.
فراهیدی، خلیل.(1409). کتاب العین،  قم: نشر هجرت.
فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی.(1406). الوافی، اصفهان: کتابخانه امام أمیر المؤمنین على  علیه‌السلام‏.
فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی.(1340). المحجة البیضاء فی تهذیب الأحیاء، طهران: مکتبة‌الصدوق .
 قرشی، باقرشریف.(1413). حیاة الامام الحسن بن علی علیه السلام، بیروت: دار البلاغة.
 قطب الدین راوندى، سعید.‏(1409). الخرائج و الجرائح‏،  قم:مؤسسه‌ امام ‌مهدى(عج).
کاشانى، فتح‏الله.(13 ه.ش). منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران:کتابفروشى‌اسلامیه.
کاشانی، ملاحبیب‌الله. (1404). تسهیل المسالک إلى المدارک فی رؤوس القواعد الفقهیة،  قم:المطبعة‌العلمیة.
کلینی، محمد بن یعقوب‏. (1407). الکافی، تهران: دارالکتب‌الإسلامیة.
مازندرانی، ابن ‌شهر آشوب. (1369). متشابه القرآن و مختلفه- بیان المشکلات من الآیات المتشابهات،  قم: دارللنشر.
مجلسی، محمد با قر‏.(1404). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏، تهران: دار ‌الکتب ‌الإسلامیة.
مجلسی،محمدباقر.(1403). بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
مجلسی، محمد‌تقی‌(1414). لوامع صاحب قرانی،  قم:مؤسسه‌اسماعیلیان.
مجلسی، محمد‌تقی‌(۱۴۰۶). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه‏،  قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
محمدی، زهرا.(1383)، بررسی آسیب‌های اجتماعی زنان در دهه(1370-1380)، تهران:روابط عمومی شورای فرهنگی-اجتماعی زنان.
مصطفوى، حسن.‏(1368)، التحقیق  فی کلمات القرآن الکریم‏، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مفید، محمد بن محمد.(1413 )، المقنعة،  قم:کنگره جهانى هزاره شیخ مفید(ره)‏.
مرکز آمار ایران.(1397)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395، تهران: دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاری‌های بین‌الملل.
نجفی، صاحب جواهر.(1404 )، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌، بیروت:دار احیاء التراث‌العربی.
هلالی، سلیم بن  یس.(1405 )، کتاب سلیم بن  یس الهلالی،  م:الهادی.
یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی(1419 )، العروة الوثقى فیما تعم به البلوى (المحشّى)،  قم:دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه  قم‌.