مطالعات زن و خانواده

مقایسه ادراک از محیط کلاس، سرزندگی تحصیلی و قلدری در کودکان با خانواده تک والد و عادی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 هیات علمی گروه علوم تربیتی دانشکده روان شناسی دانشگاه یزد

2 گروه علوم تربیتی دانشگاه یزد

3 گروه روان شناسی دانشگاه یزد

چکیده

پدیده تک والدی در تمام دنیا به عنوان یک بحران بزرگ اجتماعی مطرح است. هدف این پژوهش، مقایسه‌ ادراک از محیط کلاس، سرزندگی تحصیلی و قلدری کودکان خانواده های تک والد با دو والد در جامعه آماری دانش آموزان پایه چهارم، پنجم و ششم ابتدایی شهر یزد در سال تحصیلی 96-1395 است. با روش پژوهش علّی- مقایسه ای ( پس رویدادی)، ۶۹ دانش آموز تک والد (گروه تک والد) با نمونه گیری در دسترس انتخاب و با ۶۹ دانش آموز دو والد (گروه گواه) از نظر متغیرهای جنسیت، پایه‌ی تحصیلی، وضعیت جسمانی و عملکرد تحصیلی همتا شدند. سپس هر دو گروه پرسشنامه های ادراک از محیط کلاس(جنتری، گابل و ریزا)، سرزندگی تحصیلی (حسین چاری و دهقانی زاده) و مقیاس قلدری (ایلی نویز) را تکمیل کردند. تحلیل داده ها با آزمون های t وابسته و t مستقل، ویل کاکسون و u من ویتنی انجام شد. یافته ها نشان داد بین میزان ادراک از محیط کلاس و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان تک والد و عادی تفاوت معنی داری وجود ندارد، اما میزان زورگویی و قربانی شدن دانش‌آموزان تک والد به طور معنی‌داری بیش از دانش‌آموزان عادی است. همچنین تفاوت ادراک از محیط کلاس و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان تک‌والد دختر و پسر معنی داری نیست، اما میزان قلدری (زورگویی و قربانی شدن) در بین پسران تک‌والد به طور معنی داری بیشتر از دختران تک والد است. لذا ارایه خدمات مشاوره ای به کودکان تک والد، برگزاری کارگاه‌های آموزشی جهت آشنا شدن معلمان، کادر مدرسه و خانواده ها به خصوص در بحث قلدری موثر است.

تازه های تحقیق

یافته ها نشان داد بین میزان ادراک از محیط کلاس و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان تک والد و عادی تفاوت معنی داری وجود ندارد، اما میزان زورگویی و قربانی شدن دانش‌آموزان تک والد به طور معنی‌داری بیش از دانش‌آموزان عادی است. همچنین تفاوت ادراک از محیط کلاس و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان تک‌والد دختر و پسر معنی داری نیست، اما میزان قلدری (زورگویی و قربانی شدن) در بین پسران تک‌والد به طور معنی داری بیشتر از دختران تک والد است. لذا ارایه خدمات مشاوره ای به کودکان تک والد، برگزاری کارگاه‌های آموزشی جهت آشنا شدن معلمان، کادر مدرسه و خانواده ها به خصوص در بحث قلدری موثر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparison of Perceptions of Class Environment, Educational Vitality, and Bullying among Single-Parent and Two-Parent Children

نویسندگان [English]

  • Ahmad Zandvanian 1
  • Rezvan Mirjalili 2
  • Maryam Salehzadeh 3

1 Assistant Professor- Yazd University

2 Department of Education, Yazd University

3 Department of Psychology, Yazd University

چکیده [English]

Considering the ever increasing growth of single-parent families and the problems faced by such families which influence the children in this environment, it is important to study their educational and behavioral problems in single-parent and two-parent families. Therefore, this study was conducted to compare the student`s perceptions of the classroom environment, educational vitality, and bullying among two-parent and single-parent students. The research method was causal-comparative. In order to achieve the above-mentioned goals, 69 pupils from single-parent families (40 children with divorced parents, and 29 with deceased parents) who were studying at elementary schools in the city of Yazd, Iran were selected through convenience sampling, and 69 other students from two-parent families were also selected as the control group. The participants in the control group were ensure to be similar to the single-parent students in terms of variables such as gender, educational level, physical conditions, and educational performance were matched with single-parent students. The instruments of the study included Perceptions of the Students questionnaire from Gentri, Gabal & Riza (2002), Educational Vitality questionnaire from Hossein Chari & Dehghani Zadeh (2012), and Illinois Bullying scale (2001). The data were analyzed through inferential statistics, namely paired samples t-test and independent samples t-test as well as Wilcoxon test and Mann-Whitney U test. The results revealed that there was no significant difference between perceptions of classroom environment and educational vitality among single-parent and two-parent students. However, the rate of bullying among single-parent students was significantly higher than the students from ordinary families.

کلیدواژه‌ها [English]

  • single-parent
  • two-parent
  • class environment
  • academic vitality
  • bullying
ایرنا (خبرگزاری جمهوری اسلامی). (۱۳۹۷). ۲/۷ درصد خانوارهای ایرانی تک سرپرست هستند. کد خبر ۸۲۹۴۶۷۷۵. برگرفته از پایگاه اینترنتی به آدرس: www.irna.ir/news
بختیاری، فاطمه و حسینی، هاجر. (۱۳۸۳). غرب و پدیده خانواده‌های تک‌والدی، مطالعات راهبردی زنان، 24، 230-240.
بیابانگرد، اسماعیل. (1394). روان‌شناسی تربیتی. تهران. نشر ویرایش.
چابکی، ام‌البنین. (۱۳۹۲). مطالعه بین‌نسلی رابطه نگرش به طلاق و کارکردهای خانواده در زنان شهر تهران. مطالعات زن و خانواده، ۱(۱)، ۱۵۹-۱۸۵.
حکیم شوشتری، میترا؛ حاجبی، احمد؛ پناغی، لیلی و عابدی، شیوا. (۱۳۸۷). مشکلات رفتاری و هیجانی در فرزندان خانواده‌های تک‌والد تحت سرپرستی مادر با مقایسه با خانواده‌های دووالد: کمیته امداد امام خمینی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 3، 202-196.
خدری، زهرا و عسگری، پرویز. (1390). مقایسۀ ویژگی‌های شخصیتی و سازگاری فردی- اجتماعی نوجوانان تک‌والد و دووالد شهر اصفهان. مجله اندیشه و رفتار. 5(19)، 54- 45.
خوش‌طالع، مهسا (1393). رابطه سبک‌های پردازش اطلاعات و ادراک از محیط کلاس با راهبردهای مطالعه خودتنظیمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
دارویی حقیقی، صبا و شهیدی، شهریار. (1396). قلدری در دانش‌آموزان و نقش خانواده در پیشگیری از آن. اولین همایش ملی علوم اجتماعی، علوم تربیتی، روان‌شناسی و امنیتی اجتماعی. 7- 1.
دهقانی زاده، محمدحسین و حسین چاری، مسعود. (۱۳۹۱). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده؛ نقش واسطه‌ای خودکارآمدی. مطالعات آموزش و یادگیری، ۴(۲)، ۲۱-۴۷.
رحمانی، شمس اله (1393). رابطۀ فرهنگ مدرسه، ادراکات محیط خانوادگی و ویژگی‌های شخصیتی با رفتار قلدری دانش آموزان مقطع متوسطه شهر کامیاران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
زمانی زارچی، محمدصادق؛ غلامعلی لواسانی، مسعود؛ اژه‌ای، جواد؛ حسین‌زاده اسکویی، علی؛ صمدی کاشان، سحر. (۱۳۹۷). مطالعه پدیدارشناسانه تجارب هیجانی و ذهنی فرزندان طلاق. پژوهش در سلامت روان‌شناختی، ۱۲ (۱)، ۳۹-۵۴.
زندوانیان، احمد، دریاپور، الهه و جباری فر، تقی. (1392). بررسی رابطه جو مدرسه و رفتار زورگویی دانش آموزان مقطع متوسطه شهر یزد. علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز. 98، 62-45.
ساعتچی، محمود؛ کامکاری، کامبیز؛ عسگریان، مهناز؛ اسدی، پروا؛ معاشری، امین و محمدی تقوی، سید محمد. (1391). آزمون‌های روان‌شناختی. تهران. انتشارات ویرایش.
صالحی، مهدیه؛ امامی پور، سوزان و حاجی‌حسنی، صدیقه. (1392). مقایسه اختلال رفتاری و خودپنداره دانش آموزان پسر خانواده‌های تک‌والد و خانواده‌های عادی دوره ابتدایی. تحقیقات روان‌شناختی،20، 92-106.
محمودیان، طاهره و حیدری، پردیس. (۱۳۸۷). بررسی و مقایسه عملکرد خانواده‌های عادی و خانواده‌های متقاضی طلاق. زن و مطالعات خانواده. ۱ (۱)، ۱۸۸-۱۵۷.
معتمدی شارک، فرزانه؛ غباری بناب، باقر و ربیعی، علیرضا. (۱۳۹۵). مشکلات رفتاری دانش‌آموزان خانواده‌های تک‌والدی و دووالدی از دیدگاه معلمان آن‌ها. سلامت روانی کودک، ۳(۲)، ۸۷- ۹۶.
ملکی‌فاراب، ندا؛ شجاع نوری، فروغ‌الصباح؛ بستان نجفی، حسین؛ حسینیان، سیمین و لبیبی، محمدمهدی. (۱۳۹۶). تدوین شاخص‌ها و ترسیم الگوی کارکردهای خانواده در اسلام با بهره‌گیری از تکنیک پژوهش داده‌بنیاد. مطالعات زن و خانواده، ۵(۲)، ۶۱-۹۹.
نازک‌تبار، حسین؛ ملانیا جلودار، شهرام؛ حسینی درونکلائی، سیده‌زهرا. (۱۳۹۴). تحلیلی بر نوسازی و کارکرد خانواده در استان مازندران. مطالعات زن و خانواده، ۳(۲)، ۱۲۱-۱۴۹.
یحیی‌زاده، حسین و حامد، محبوبه (۱۳۹۴). مسائل فرزندان طلاق در ایران و مداخلات مربوطه: فراتحلیل مقالات موجود. مطالعات زن و خانواده، ۳(۲)، ۹۱-۱۲۰.
References
Amato, P. R. (2001). The effects of divorce and marital discord on adult children’s psychological well-being. American Sociological Review, 66, 900-921.
Amato, P.R., & Patterson, S.E. (2017). Single-parent households and mortality among children and youth. Social Science Research, 63, 253-262.
Amato, P.R. (2010). The consequences of divorce for adults and children. Journal of Marriage Family, 62(4), 1269–1287.
Amato, P.R., Patterson, S., & Beattie, B. (2015). Single-parent households and children’s educational achievement: A state-level analysis. Social Science Research, 53, 191-202.
Bakhtyari, F., & Hossaini, H. (2004). The West and the phenomenon of single-parent families. Women's Strategic Studies, 24, 230-240. ]In Persian[.
Barnhart. S, Maguire-Jack, K. (2016). Single mothers in their communities: The mediating role of parenting stress and depression between social cohesion, social control and child maltreatment. Children and Youth Services Review, 70, 37-45
Barrett, A.E., & Turner, R.J. (2006). Family structure and substance use problems in adolescence and early adult-hood: examining explanations for the relationship. Addiction, 101(1), 109-120.
Biabangatd, E. (2015). Educational Psychology. Tehran. Verayesh Publication. ]In Persian[.
Chaboki, O. (2013). Intergenerational study of the relationship between attitudes toward divorce and family functions in women in Tehran.  Woman and Family Studies, 1(1), 159-185. ]In Persian[.
Connolly, I., &  O' Moore, M. (2003). Personality and family relations of children who bully. Personality and Individual Differences. 35(3), 559-567.
Darouyi Haghighi, S., & Shahidi, Sh. (2017). Bullying in students and the role of the family in preventing it. Presented paper at the First National Conference on Social Sciences, Educational Sciences, Psychology and Social Security. Tehran. www.symposia.ir ]In Persian [.
Dehghani Zadeh, M.H. & Hossain Chari, M. (2012). Academic vitality and perception of family communication model; The mediating role of self-efficacy. Studies in Learning & Instruction, 4(2), 21-4.  ]In Persian[.
Eitle, D. (2006). Parental gender, single-parent families, and delinquency: Exploring the moderating influence of race/ethnicity. Social Science Research, 35(3), 727–748.
Eşkisu, M. (2014). The Relationship between bullying, family functions, perceived social support among high school students. Social and Behavioral Sciences, 159, 492- 496.
Espelage D. L., & Holt, M. (2001). Bullying and victimization during early adolescence: Peer influences and psychosocial correlates. Journal of Emotional Abuse, 2, 123-142.
Fishman, H. C., & Fishman, T. (2003). Structural family therapy. In G. P. Sholevar, & L. D. Schwoeri (Eds.), Textbook of family and couple`s therapy (pp. 35-54). Washington Dc: American Psychiatric publishing Inc.
Fleming. L. C., & Jacobsen, A. (2010). Bullying among middle school students in low- and middle-income countries, Journal of Health Promotion International, 52(1), 73- 84.
Gentry, M. Gable, R. K., & Rizza, M. G. (2002). Students' perceptions of classroom activities. Are there grade-level and gender differences. Journal of Educational Psychology, 94, 539-544.
Goldenberg, I., & Goldenberg, H. (2005). Family therapy: An Overview (5th ed.). Pacific Grove Brooks/Cole.
Grolnick, W. S., Deci, E. L., Ryan, R. M. (1997). Internalization within the family: The self-determination theory perspective. In JE. Grusec & L. Kuczynski (Eds.), Parenting and children’s internalization of values: A Handbook of Contemporary Theory, New York: Wiley. 135-161.
Hakim Shooshtray, M., Panaghy, L., Hajebi, A., &Abedi, Sh. (2008). Emotional and behavioral problems of single parent vs. two parent children: Imam Khomeini Charity. Tehran University Medical Journal. 66 (3),196-202] In Persian [.
Islamic Republic News Agency (IRNA) (2018). 7.2% of Iranian households are single heads. Journalist ID: 82946775. From http//: www.irna/news ]In Persian [.
Khedri, Z. & Asgari, P. (2011). Comparison of personality traits and individual-social adjustment of single-parent and double-parent adolescents in Isfahan. Journal of Thought & Behavior in Clinical Psychology, 5(19), 45-54. ]In Persian[.
Khosh Talea, M. (2014). Relationship between information processing styles and perception of the classroom environment with self-regulatory study strategies. M.A. Dissertation. Ferdowsi University of Mashhad. ]In Persian[.
Kids Count Data Center (2019). Children in single-parent families by race in the United States. From www.datacenter.kidscount.org   
Kierman, N. V., Nicholas, I., Pearson, J., & Kellam, S. (1995). “House-hold family structure and children’s aggressive behavior: A longitudinal study of urban elementary school children”. Journal of Abnormal Child Psychology, 23, 553-568.
Livingston, G. (2018). About one-third of U.S. children are living with an unmarried parent. From www.pewresearch.org/facttank
Mahmoudian, T. & Haidari, P. (2008). Review and compare of performance of normal families and families seeking divorce. Journal Of Woman & Study Of Family, 1(1), 157-188. ]In Persian[.
Malczyk, B.R., & Lawson, H.A. (2017). Parental monitoring, the parent-child relationship and children's academic engagement in mother-headed single-parent families. Children and Youth Services Review,73, 274-282‏.
Maleki farab, N., Shojanoori, F., Bastan Najafi, H., Hosseinian, S, & Labibi, M. (2017). A grounded theory: A study of actions of the ideal Islamic family. Woman and Family Studies, 5(2), 61-99. ]In Persian[.
Martin, A. J. (2013). Academic buoyancy and academic resilience:‎ Exploring‎ ‘everyday’ and‎ classic’‎resilience in the face of academic adversity. School Psychology International, 34(5), 488-500.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2006). Academic buoyancy and its psychological and educational correlates: A construct validity approach. Psychology in the Schools, 20, 205-212.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2008). Academic buoyancy: Towards an understanding of students' everyday academic resilience. Journal of School Psychology, 46(1), 53-83
Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: resilience processes in development. American Psychology, 56, 227-238.
Motamedi Sharak, F., Ghobari Bonab, B., Rabiee, A. (2016). Behavior problems of students of single-parent and two-parent families from teachers’ perspective. Journal of Child Mental Health, 3 (2), 87-96. ]In Persian[.
Murphy, J.S., Nalbone, D. P., Wetchler, J.L., & Edwards, A.B. (2015). Caring for aging parents: The influence of family coping, spirituality/religiosity, and hope on the marital satisfaction of family caregivers. American Journal of Family Therapy, 43 (3): 238-250.
Nazoktabar, H., Molania Jelodar, S., Hoseini Dronkolaei, S. (2016). Issues and interventions of children of divorce in Iran: A meta-analysis of articles. Woman and Family Studies, 3(2), 121-149. ]In Persian[.
Nelson, B.L. (2013). Divorce Mediation and its Impact on Children (Master thesis). Catherine University and the University of St, Minnesota.
Nocentini. A., Fiorentini, G., Di Paola, L. (2019). Parents, family characteristics and bullying behavior: A systematic review. Aggression and Violent Behavior, 45, 41-50.
Nomaguchi, K., & Fettro, M.N. (2020). Children's bullying involvement and maternal depressive symptoms.  Social Science & Medicine, 245, January 2020, 112695.
Olweus, D. (1994). Annotation - bullying at school: Basic facts a defect of a school-based intervention program. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 35, 1171-1190.
Pamela, A. K., & Gail, G. S. (1998). Easing the pain of divorce through children's literature. Early Childhood Education Journal, 26(2), 89-94.
Patrick, H., Ryan, A., & Kaplan, A. (2010). Early adolescent's perceptions of classroom environment, motivation, and beliefs. Journal of Educational Psychology, 99, 83-98.
Pike, L. T. (2003). The adjustment of Australian children growing up in single-parent families as measured by their complence and self-esteem. Journal of Childhood, 10(2), 181-200.
Potter, D. (2010). Psychosocial well-being and the relationship between divorce and children’s academic achievement. Journal of Marriage Family, 72(4), 933-946.
Rahmani, Sh. (2014). Relationship between school culture, family environment perceptions and personality traits with bullying behavior of high school students in Kamyaran city (M.aster thesis),  Shahid Nadani University , Azarbaijan]In Persian[.
Saatchi, M., Kamkari, K., Asgarian, M., Asadi, P., Moasheri, A., &Mohamadi Taghavi, S.M. (2012). Psychological Tests. Tehran. Verayesh Publication. ]In Persian[.
Salehi, M., Imamipour, S. & Haji Hasani, S. (2013). Comparison of behavioral disorder and self-concept of male students in single-parent families and normal families. Psychological Researches, 20, 92-106. ]In Persian[.
Storksen, I., Roysamb, E., Holmen, T. L., & Tambs, K. (2006). Adolescent adjustment and well-being: Effects of parental divorce and distress. Scandinavian Journal of Psychology, 47(1), 75-84.
Woessmann, L. (2015). An international look at the single-parent family. Education Next, 15(2), 42-49.
Yahyazadeh, H. & Hamed, M. (2016). Issues and interventions of children of divorce in Iran: A meta-analysis of articles. Woman and Family Studies, 3(2), 91-120] In Persian [.
Zamani Zarchi, M. S., Gholamali Lavasani, M., Ejei, J., Hosseinzadeh Oskouei, A., Samadi Kashan, S. (2018). A phenomenological study of emotional and subjective experiences of children of divorce. Journal of Psychological Health, 12 (1), 39-54. ] In Persian [.
Zandavanian, A., Daryapoor, E., & Jabarifar, T. (2014). The relationship between school climate and bullying behavior in high school students of Yazd. Journal of Educational Sciences, 20(2), 45-62. ] In Persian [.
مطالعات زن و خانواده
دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 18
آبان 1399
صفحه 161-183