بررسی فقهی - حقوقی سن ازدواج در حقوق ایران

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد ،مطالعات زنان، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

2 استادیار گروه حقوق، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

چکیده

اقتضای آزادی‌های فردی در جامعه آن است که نتوان محدودیت‌های متعددی را به افراد به‌ویژه در امور شخصی تحمیل نمود.درعین‌حال اهمیت خاص عقد نکاح باعث شده است که برای پیشگیری از آسیب‌های جسمی و روحی به کودکان، تحدید سن نکاح مورد توجه جوامع مختلف قرار گیرد. بررسی مقوله سن نکاح از دیدگاه فقهی نشان می‌دهد که سن مشخصی برای نکاح تصریح نگردیده است لیکن شرایط خاصی بری انعقاد عقد نکاح قبل از سن بلوغ نظیر رعایت مصلحت طفل، ممنوعیت روابط زناشویی پیش از بلوغ و اعمال حق فسخ نسبت به عقد، معین شده است. توجه به این شرایط می‌تواند چارچوب قانون‌گذاری در این حوزه را روشن نماید به‌گونه‌ای که با وضعیت فعلی جامعه، کمتر ازدواجی زیر سن بلوغ به مصلحت صغیر به نظر می‌رسد.
در مقررات فعلی حقوق ایران، ازدواج پیش از سن 13 سال برای دختران و 15 سال برای پسران نیازمند رعایت شرایط اذن ولی، رعایت مصلحت و اجازه دادگاه دانسته شده است لیکن ازدواج در هیچ سنی ممنوع اعلام نشده است. ریشه این عدم ممنوعیت را باید در نظرات فقها مبنی بر جواز نکاح صغیر توسط ولی جستجو نمود. درعین‌حال هم چنان در مقررات نظام حقوقی ایران تعارضاتی مابین سن بلوغ قانونی، سن قابلیت صحی برای ازدواج و سن رشد دیده می‌شود که نیازمند نگرش جامع قانون‌گذار در جهت رفع این ابهامات و پرهیز از اصلاح جزئی نگرانه قوانین است

تازه های تحقیق

در مقررات فعلی حقوق ایران، ازدواج پیش از سن 13 سال برای دختران و 15 سال برای پسران نیازمند رعایت شرایط اذن ولی، رعایت مصلحت و اجازه دادگاه دانسته شده است لیکن ازدواج در هیچ سنی ممنوع اعلام نشده است. ریشه این عدم ممنوعیت را باید در نظرات فقها مبنی بر جواز نکاح صغیر توسط ولی جستجو نمود. درعین‌حال هم چنان در مقررات نظام حقوقی ایران تعارضاتی مابین سن بلوغ قانونی، سن قابلیت صحی برای ازدواج و سن رشد دیده می‌شود که نیازمند نگرش جامع قانون‌گذار در جهت رفع این ابهامات و پرهیز از اصلاح جزئی نگرانه قوانین است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Legal-Juristic Study of Age of Marriage in Iranian Law

نویسندگان [English]

  • Zeinab Musavi 1
  • Elhaam Shareati 2
  • Khadijeh Mozafari 2

1 Master of Women Studies, Al-Zahra University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Law Department, Faculty of Economics and Social Sciences, Al-Zahra University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The requirement for individual freedoms in society is that many restrictions cannot be imposed on individuals, especially in personal affairs. At the same time, the special importance of marriage has led to the limitation of marriageable age in different societies to prevent physical and psychological harm to children. study of the marriage age from the jurisprudential perspective shows that there is no specific age for marriage but certain conditions have been set for marriage Before puberty such as Observing the interest of the child, Prohibition of sex before puberty and The right to terminate marriage after puberty. Considering these conditions can clarify the legal framework in this area so that under the current state of society, less adolescent marriage seems less expedient.
Under current Iranian law, marriage before the age of 13 for girls and 15 for boys requires Guardian's permission, expediency, and court permission. But marriage is not forbidden at any age. The root of this prohibition must be traced back to the jurisprudents' view of Guardian's approval of minor marriage .At the same time, there are still conflicts in the legal system of Iran with regard to the legal age of puberty, age of Health capability for marriage, and the age of maturity that requires the legislator's comprehensive approach to addressing these ambiguities and avoiding partial reform of laws.

کلیدواژه‌ها [English]

  • marriage Age
  • Minor Marriage
  • Health capability for marriage
  • puberty
امامی، سیدحسن. (1391). حقوق مدنی، ج 4. تهران: انتشارات اسلامیه.
باریکلو، علیرضا. (1387). حقوق مدنی 1، اشخاص و حمایت‌های حقوقی آنان. تهران: انتشارات مجد.
توده فلاح، معصومه و کاظمی‌پور، شهلا. (1389). بررسی تأثیر نوسازی بر سن ازدواج با تأکید بر شاخص‌های جمعیت‌شناختی ازدواج در سطح کشور و 7 استان منتخب، پژوهش اجتماعی. 3(8)، 105-130.
حبیب‌پور گتابی، کرم و غفاری، غلامرضا. (1390). علل افزایش سن ازدواج دختران. مجله زن در توسعه و سیاست. 9(1)، 7-34.
صفایی، سیدحسین و امامی، اسدالله (1382). حقوق خانواده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
صفایی، سیدحسین و قاسم‌نژاد، سیدمرتضی. (1389). حقوق مدنی، اشخاص و محجورین. تهران: سمت.
غدیری، ماهرو. (1395). سن و رضایت به ازدواج از منظر نظام بین‌المللی حقوق بشر. خانواده‌پژوهی، 12(1)، 115-139.
فراهانی خلج‌آبادی، فریده؛ کاظمی‌پور، شهلا و رحیمی، علی. (1392). بررسی تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر سن ازدواج و تمایل به ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران. خانواده‌پژوهی، 9(1)، 7-28.
قاسمی‌اردهایی، علی؛ نوبخت، رضا و ثوابی، حمیده. (1393)، بررسی تطبیقی نگرش زنان متعلق به نسل‌های مختلف درزمینهٔ سن ازدواج و ترکیب خانواده. مطالعات زن و خانواده، 2(1)، 53-71.
کاتوزیان، ناصر. (1390). دوره مقدماتی حقوق مدنی خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کوششی، مجید.، قربانی، زهرا. (1391). مطالعۀ جمعیت‌شناختی تأثیر جوان‌همسری بر ازدواج دختران. مطالعات اجتماعی- روان‌شناختی زنان، 10(2)، 109-134.
محقق داماد، سید مصطفی. (1382). بررسی فقهی حقوق خانواده- نکاح و انحلال آن. تهران: نشر علوم اسلامی.
محمودیان، حسین. (1383). سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان. نامه علوم اجتماعی، 11(4)، 27-54.
مرادی، گلمراد و صفاریان، محسن. (1391). عوامل اجتماعی و اقتصادی مرتبط با افزایش سن ازدواج جوانان- مطالعه موردی شهر کرمانشاه. مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 3(7)، 81-108.
هزارجریبی، جعفر و آستین‌افشان، پروانه. (1388)، بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی مؤثر بر میانگین سن ازدواج زنان در سه دهۀ گذشته-85-55. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 1(1)،13-32.
منابع عربی
ابن‌ادریس حلی، محمدبن‌منصور بن‌احمد. (1410 ه.ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج 2. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن‌حمزه طوسی، محمدبن‌علی. (1408 ه.ق). الوسیله الی نیل الفضیله.، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
بحرانی، یوسف بن‌احمد. (بی‌تا). الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره. قم: موسسه النشر الاسلامیه.
حرّ عاملی، شیخ ابوجعفر. (بی‌تا). وسائل الشیعه، ج 14 و 17. بیروت: دارالکتاب العربیه.
حلّی (علّامه حلّی)، جمال‌الدین الحسن‌بن‌یوسف بن‌علی‌بن مطهر. (1416 ه.ق). تذکره‌الفقها. قم: موسسه آل‌البیت(ع) لاحیاءالتراث.
عاملی (شهیدثانی)، زین‌الدین بن‌علی. (1413 ه.ق). مسالک‌الافهام الی تنقیح شرائع‌الاسلام، ج 2. قم: موسسه المعارف‌اسلامیه.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1417 ه.ق). العروه‌الوثقی- جماعه‌المدرسین، چ 1. قم: موسسه النشر الاسلامیه.
طوسی، ابوجعغر محمد‌بن‌حسن (1400 ه.ق). النهایه، بیروت: دارالکتاب العربی.
کلینی، محمدبن‌یعقوب. (1388 ه.ق). الکافی- ط الاسلامیه، تهران: دارالکتاب الاسلامی.
محقق حلی، جعفربن حسن. (1403 ه.ق). معارج الاصول. قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
مکارم شیرازی، ناصر. (1371 ه.ش). تفسیر نمونه، ج 3، تهران: دارالکتب الاسلامی
موسوی خمینی، روح‌الّه. (1409 ه.ق). تحریرالوسیله. نجف اشرف: مطبعه دارالکتب العلمیه.
نجفی، محمدحسن. (بی‌تا). جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 29. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نوری طبرسی، حسین. (بی‌تا). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 14. قم: مؤسسه البیت علیهم السلام.
References
Hezarjaribi, J., & Astin feshan, P. (2010).  Investigating the socio-economic factors influencing women’s age at marriage during the last three decades 55-85, Social Development and Welfare Planning, 13-32. [In Persian]
Koosheshi, M. & Ghorbani, Z. (2012). Young-spouse selection and girls' marriage: studying the demographic effect. Journal of Women's Studies Sociological and Psychological, 10(2), 109-134. [In Persian]
Katouzian, N. (2011). Elementary level family law. Vol 2. Tehran: Entesharco. [In Persion]
Ghasemi, A., Nobakht, R. & Savabi, H. (2014). A comparative study of the attitude of women belonging to various cohort in the age of marriage and family combination. Journal of Woman and family studies, 2(1), 53-72. [In Persian]
Farahani khalajabadi, F., Kazemipour, SH. & Rahimi, A., (2013). The influence on premarital heterosexual relationships on marital timing and marital desire among college students in Tehran. Journal of Family Research , 9(1), 7-28. [In Persian]
Ghadiri, M. (2016). Age and consent to marriage in the light of international human rights law, Journal of Family Research, 12(1), 115-139. [In Persian]
Safai, S.H. & Qasemzadeh, S.M. (2010). Civil law: persons and persons under legal incapacity. Tehran:The organization for researching and composing university textbooks in the humanities (SAMT). [In Persian]
Safai, S.H. & Emami, A. (2003). Family Law, Tehran: University Publication. [In Persian]
Habibpour gatabi & K., Ghaffary, G. (2011). A study on the causes of rising marriage age among girls. Journal of Women in Development & Politics, 9(1), 7-34. [In Persian]
Toode Fallah, M & kazemipoor, SH. (2010). A study on the effect of modernization on marriage age with emphasis on demographic indices of marriage event in whole country and 7 selected provinces. Social Research Journal , 3(8), 105-130. [In Persian]
Barikloo, A. (2008). Civil Law 1: Persons and legal protections of them. Tehran: Majd  Publication [In Persian].
Emami, S.H. (2012). Civil Law. Vol 4, Tehran: Islamieh Publication [In Persian].
Mahmudian, H. (2004). The rising age of marriage: a review of protective factors, Journal of Social Science Letter, 11(4), 27-54. [In Persian]
Mohaghegh damad. S.M. (2003). A study of Islamic jurisprudence with respect to family law: marriage and its termination, Tehran: Publication center of Islamic science. [In Persian]
Moradi, G & Safarian, M. (2012). Effective socio-economic factors on the increase of the youth marriage age. Jame Shenasi Motaleate Javanan Journal. 3(7), 81-108. [In Persian]