مطالعات زن و خانواده

تغییر نگرش، هنجار ذهنی، کنترل رفتاری ادراک شده، خودکارآمدی ماموگرافی در مورد غربالگری سرطان سینه: مداخله آموزشی در زنان 40 تا 60 سال

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه لرستان

2 گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه لرستان، ایران

چکیده

سرطان سینه عامل اصلی مرگ ناشی از سرطان در زنان است. غربالگری ماموگرافی می‌تواند در پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان سینه کمک کند. در افزایش نرخ انجام غربالگری ماموگرافی متغیرهای متعددی دخیل هستند از این رو هدف از پژوهش حاضر تغییر نگرش، هنجار ذهنی، کنترل رفتاری ادارک شده و سازه خودکارآمدی ماموگرافی به منظور ایجاد قصد و رفتار غربالگری ماموگرافی با استفاده از یک برنامه مداخله ایی در میان زنان بود. از میان 300 زن در بازه سنی 40 تا 60 که به مرکز بهداشت ناحیه 1 و 2 شهر اراک مراجعه داشتند بر اساس نمره دریافتی در پرسشنامه‌های تئوری رفتار برنامه ریزی شده و خودکارآمدی ماموگرافی، 30 زن انتخاب شدند و به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم گردیدند. گروه ازمایش 3 جلسه آموزشی دریافت کرد (هر جلسه 60 دقیقه). در اخر پس‌آزمون برای دو گروه اجرا شد و شرکت کنندگان طی دو ماه از لحاظ انجام ماموگرافی پیگیری شدند. مطابق با نتایج بعد از مداخله، تغییرات معناداری در گروه آزمایش در خودکارآمدی ماموگرافی، نگرش، هنجار ذهنی، کنترل رفتاری ادارک شده، قصد و رفتار غربالگری ماموگرافی به دست آمد. همچنین گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل تغییر معناداری در نمرات متغیرها نشان داد. به طور کلی پژوهشگران می‌توانند سازه خودکارآمدی ماموگرافی را در کنار مدل تئوری رفتار برنامه ریزی شده به همراه متغیرهای دموگرافیک به منظور ارتقای رفتارهای مربوط به سلامتی به کار ببرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Changing Attitude, Subjective Norm, Perceived Behavioral Control, Mammography Self-Efficacy Regarding Breast Cancer Screening: The Effect Of An Educational Intervention In Women Aged 40 To 60 Years

نویسندگان [English]

  • reyhane sheykhan 1
  • mohammadali sepahvandi 1
  • firoozeh ghazanfari 2

1 Psychology phd student, department of psychology, faculty of humanities, university of lorestan, iran

2 Assistant professor of psychology, department of psychology, faculty of humanities, university of lorestan, iran

چکیده [English]

Breast cancer stands as the leading cause of cancer related mortality in women. Mammography screening can improve prevention and early detection of breast cancer. increasing of rates of mammography screening includes different variables. So the purpose of This article changing Attitude, Subjective Norm, Perceived Behavioral Control, and mammography self-efficacy construct in order to increase intention and behavior of screening mammogram by an educational intervention in women. Among the women referred to the health centers of 1 and 2 areas in Arak, 300 women (40 – 60 year old) answered Mammography Self-Efficacy Scale and planned behavior theory questioner. Then 30 women were selected and divided into two groups of experimental and control. Experimental group received 3 sessions of training (60 minute in per session). then post test had performed for two groups and participants were followed up for mammography in two months. After the intervention, significant changes were detected in the intervention group in Mammography Self-Efficacy, attitude, Subjective norm, perceived behavioral control, intention and behavior of mammography during the time and experimental group compared to the control group showed significant difference in the scores of variables. Researchers may want to include self-efficacy mammography in addition to the TPB and other demographic characteristics in future applications to improvement health behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • planned behavior theory
  • Mammography Self-Efficacy
  • Educational Intervention
  • Mammography screening
  1. زارع، حسین، مهمان­نوازان، اشرف. (1394). تاثیر آموزش دلگرم­سازی بر ارتقاء خودکارآمدی عمومی و تاب­آوری زنان سرپرست خانوار. مطالعه زن و خانواده، 3(1)، 37- 57.
  2. سرگزی، مریم، محسنی، محبت، صفرنواده، مریم، ایرانپور، عابدین، میرزایی، مقدمه و جهانی، یونس. (1393). تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده بر رفتارهای منجر به تشخیص زودهنگام سرطان پستان در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر زاهدان سال 1392. بیماری­های پستان ایران، 2، 45- 55.
  3. شیخ­عطار، زهرا، حسینی، فریده، گلستانه، موسی. (1397). بررسی مقایسه­ای نقش خودکارآمدی مادرانه و فراهیجان مادر بر تنظیم هیجانی کودکان دارا و فاقد پدر در مقطع سنی 8 تا 11 سال. مطالعات زن و خانواده، 6(1)، 109- 131.
  4. شیخان، ریحانه. (1397). تدوین مدل انجام رفتار ماموگرافی در زمینه تئوری رفتار برنامه ریزی شده و اثر آموزش مبتنی بر این مدل بر رفتار غربالگری ماموگرافی در زنان 40 تا 60 سال. پایان نامه دکتری، چاپ نشده، دانشگاه  لرستان.
  5. ملیانی، مهدیه، شعیری، محمدرضا، قائیدی، غلامحسین، بختیاری، مریم و طاولی، آزاده. (1388). اثربخشی درمان شناختی – رفتاری گروهی بر الگوی هیمبرگ در کاهش نشانه­های اضطراب اجتماعی. مجله روانپزشکی و روان­شناسی بالینی، 1، 49 – 42.
  6. هاتف­نیا، عفت، نیکنامی، شمس­الدین، محمودی، محمود، و لمیعیان، مینور. (1388) . تاثیر آموزش بر مبنای الگوی رفتار برنامه ریزی شده به منظور ارتقای انجام ماموگرافی در زنان شاغل. مجله دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، 17(1)، 50 – 58.

 

  • Abraham, C., Sheeran, P. The health belief model. (2005). In: Conner, M.; Norman, P., editors. Predicting Health Behaviour: Research and Practice with Social Cognition Models. Open University Press; Berkshire, England, p. 28-80.
  • Akbari, M. E., Mirzaei, H. R. Opening Speech. Abstract book of 9th International Breast Cancer Congress. 1st ed. Tehran: Resaneh Takhasosi Pub; 2014.
  • American Cancer Society. Cancer Facts & Figures 2013. 2014. American Cancer Society, Inc.
  • Armitage, C. J., Conner, M. (2001). Efficacy of the Theory of Planned Behaviour: A meta-analytic review. British Journal of Social Psychology, 40, 471- 499.
  • Boulos,  D.  N.,  &  Ghali,  R.  R.  (2014).  Awareness  of breast  cancer  among  female  students  at  Ain  Shams University,  Egypt. Global journal of health science, 6(1), 154.
  • Browne, j. l., and chan, a. y. (2012). Using the theory of planned behavior and implementation intentions to predict and facilitate upward family communication about mammography. Psychology and health, 27(6), 655-673.
  • Champion, V. L., Monahan, P. O., Springston, J. K., Russell, K., Zollinger, T. W., Saywell, R. M., et al. (2008). Measuring mammography and breast cancer beliefs in African America women. Journal of Health Psychology, 13(6), 827– 837.
  • Conner, M., & Norman, P. (2005). Predicting health behaviour: A social cognition approach. In M. Conner & P. Norman (Eds.), Predicting health behaviour: Research and practice with social cognition models (2nd ed., pp. 1–27). Buckingham: Open University Press.
  • Cooke, R., & French, D. P. (2007). How well do the theory of reasoned action and theory of planned behavior  predict intentions and attendance at screening programmes? A meta-analysis.  Psychology and Health,  23, 745-765.

    • 10.Davis, T. C., Berkel, H., Arnoid, C. L., Nandy. I., Jackson, R. H., And Murphy, P. W. (1998). Intervention To Increase Mammography Utilization In A Public Hospital. Gen Intern Med, 13, 230- 233.

    11.Fishbein, M., & Cappella, J. N. (2006). The role of theory in developing effective health communications. Journal of Communication, 56, S1–S17.

    12.Hardeman, W., Johnston, M., Johnston, D., Bonetti, D., Wareham, N., & Kinmonth, A.L. (2002). Application of the Theory of Planned Behaviour in behaviour change interventions: A systematic review. Psychology and Health, 17, 123–158.

    13.Hashemian, M., Hidarnia, A., Aminshokravi, F., Lamyian, M., Hassanpour, K., Akaberi, A., Tavafian, S. S. (2015). Farsi Version Of The Mammography Self-Efficacy Scale For Iranian Women. Cancer Nursing, 38(6), 484–489.

    14.Hatefnia, E.,Niknami, Sh. Mahmudi,M. Lamyian, M. (2010). The Effects Of Theory Of Planned Behavior Based Education On The Promotion Of Mammography Performance In Employed Women. Birjand University Of Medical Science, 17(1), 50- 58 (text Persian).

    15.Jemal, A., Thomas, A., Murray, T., & Thun, M. (2002). Cancer  statistics,  2002.  CA:  a  cancer  journal  for clinicians, 52(1), 23-47.

    16.Kinnon,  J.  B.  (2003).  Breast  cancer:  The  increasing threat  to  young  black  women.  Women’s  Health Section. Ebony, 1.

    17.Mcalister, A. L., Perry, C. L., Parcel, G. S. (2008). How Individuals, Environments, And Health Behaviors Interact: social cognitive theory. Health behavior and health education:theory, research and practice, 169- 188.

    1. Melyani M, Shairi  MR,  Ghaedi  Gh, Bakhtirari M, Tavali A. (2009). The Effectiveness ofCognitive-Behavioral  Group  Therapy  Basedon Heimberg`s  Model  on  the  Decrease  of Social Anxiety Symptoms. Iranian Journal of Psychiatry  and  Clinical  Psychology, 15(1), 42- 49 (text Persian).

    19.Morgan,J. G. (2013) Position Paper of the American Council on Science and Health on the Risk Factors of Breast cancer. The Breast Journal, 4(3), 177-197.

    20.Nigg, C. R., Allegrante, J. P., & Ory, M. (2002). Theory-comparison and multiple-behavior research: Common themes advancing health behavior research. Health Education Research, 17, 670–679.

    21.Olufemi,O. O., Omowumni, S. R., Ajoke, O. A., Olufemi, A. E., Olufemi, A. E. (2017). Knowledge And Awareness Of Breast Cancer And Screening Methods Among Female Undergraduate Students In A Semi- Urban College Of Culture And Humanities, Nigeria. International Journal Of Caring Sciences January, 10(1), 88- 99.

    22.Orabi, E. E. (2017). Effect of health education intervention on knowledge, and attitude regarding menopausal period among premenopausal female employees. Journal of community medicine, 3(3), 71- 84.

    23.Parker, D., Straddling, S. G., Manstead, A. S. R. (1996). Modifying beliefs and attitudes to exceeding the speed limit: an intervention study based on the theory of planned behavior. Applied social psychology, 26(1), 1- 19.

    24.Sargazi, M. Mohseni, M. Safarnavade, M. Iranpour, A. Mirzaee, M. Jahani, Y. (2014). effect of an educational intervention based on the theory of planned behavior on behaviors leading to early diagnosis of breast cancer among women referred to health care centers in zahedan in 2013. Breast diseases, 7(2), 45- 55 (text Persian).

    25.Schmiege, S. J., Klein, W. M. P. And Brayan, A. (2009). Distinctions between worry and perceived risk in the context of the theory of planned behavior. Journal of applied social psychology, 39(1), 95- 119.

    26.Seçginli, S. (2012). Mammography Self-Efficacy Scale And Breast Cancer Fear Scale. Cancer Nursing, 35(5), 365- 373.

    27.Sharoni, S. K. A., Rahman, H. A., Minhat, H. S., Ghazali, S. S., Ong, M. H. A. (2017).A Self-Efficacy Education Programme On Foot Self-Care Behaviour Among Older Patients With Diabetes In A Public Long-Term Care Institution, Malaysia: A Quasi-Experimental Pilot Study. BMJ, 7, 1- 11.

    1. Sheikh Attar, Z., Hosseini, F., And Golestane, M. (2017). The role of maternal self efficacy and meta emotion in emotion regulation of children living with both parents vs. living with with single mothers. Biannual journal of woman and family studies, 6(1), 109- 131 (text Persian).
    2. Sheppard, V. B., Wang, J. H., Eng-Wong, J., Martin, S. H., Hartado-De-Mendoza, A., And Luta, G. (2013). Promoting Mammography Adherence In Underserved Women: The Telephone Coaching Adherence Study. Contemp Clin Trials, 35(1), 35- 42.

    30.Sheykhan, R. (2018). Developing A Model Of Mamography Behavior in the Context of the Planned Behavior Theory And the effect of Education Based On Mammography Screening Behavior In Woman With 40 -60 Age. phd thesis, lorestan university (text Persian).

    31.Siegel, R., Ward, E., Brawley, O., Jemal, A. (2011). Cancer statistics, 2011: the impact of eliminating socioeconomic and racial disparities on premature cancer deaths. CA Cancer J Clin, 61(4), 212-236.

    32.Tolma EL, Reininger BM, Evans A, Ureda J. (2006). Examining the theory of planned behavior and the construct of self-efficacy to predict mammogra-phy intention. Health Educ Behav. 33(2):233- 251.

    33.Zahrakar, K., Rezazadeh. A., & Ahghar, Gh.  (2010). Effectiveness Of Problem Solving Training On Self Efficacy Of High School Girls In The City Of Rasht. Journal Of Modern Thoughts In Education, 5(3), 133- 150.

    34.Zare, H., And Mehman­navaz, A. (2016). The effect of encouraging education on the promotion of a general attitude and resilience of female headed households. Biannual journal of woman and family studies, 3(1), 37- 57 (text Persian).

    1. Zimmerman, B. j.  (2001). Self- efficiency an essential to learn contemporary educational  psychology, 25, 82-91.
    مطالعات زن و خانواده
    دوره 7، شماره 3 - شماره پیاپی 15
    دی 1398
    صفحه 193-209