مطالعات زن و خانواده

سالاری زن از مجموعة هزار قضاوت

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده

مدرس دانشگاه علمی_ کاربردی فرهنگ و هنر البرز

چکیده

سالاری زن از مجموعة هزار قضاوت
زهرا حسینی*
چکیده
مجموعة هزار قضاوت یا مادیان هزار دادستان (Mādayān ī hazār dādestān)، یکی از مهم ترین منابع تاریخ اجتماعی ایران ساسانی است. این کتاب احکام، فتوا و اسنادی را در بر دارد که در دعاوی و دادرسی های حقوقی صادر شده است، یعنی حقوق مدون نیست بلکه مجموعه ای از احکام حقوقی است، چنین متن هایی به عنوان کتاب راهنما در جریان قضایی به کار می رفت.
اصطلاح حقوقی «sālārīh: سالاری» که در مجموعة هزار قضاوت، دیده می شود، این جایگاه را به مرد اختصاص می دهد و وظایف حقوقی او را مطرح می کند.
اکنون مسأله مقاله این است، آیا زن نیز در دورة ساسانی در مقام سالاری قرار گرفته است؟ اگر ایفاگر نقش سالاری بوده است، روند رسیدن به جایگاه مدیریتی زن را در احکام مادیان هزار دادستان چگونه می توان دریافت؟
با بررسی احکام موجود دریافتیم که چگونه زن به جایگاه سالاری رهنمود شد و چگونه در این مقام شایستگی خود را نشان داد و آن را برای خود حفظ کرد. احکامی در این متن حقوقی ارزشمند وجود دارد که بیانگر سالاری زن در خانواده، آتشکده، ادارة اموال موقوفه و مدیریّت اموال مشترک زناشویی در دادرسی های قضایی عهد ساسانی است.

واژگان کلیدی:
ساسانیان، مادیان هزار دادستان، متون فارسی میانه، حقوق خانواده، سالاری زن



* دکتری فرهنگ و زبان های باستانی ایران
Hosseini_z90@yahoo.com

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Guardianship of woman in the Book of A Thousand Judgement

نویسنده [English]

  • zahra hosseini

teacher

چکیده [English]

Guardianship of woman in the Book of A Thousand Judgement


Zahra hosseini*


Abstract
The Book of A Thousand Judgement ( Mādayān ī hazār dādestān) is one of the most important sources for social history of Sassanid Iran. This book contain sentences, judjment and other documents that have been issued in the claims and legal proceeding. This book is not a law-code. It is a collection of legal cases. Such legal texts were made to serve as
manuals of judicial proceeding.
Legal term guardianship ( sālārīh) can be seen in the collection of thousands of judgments,
this position is assigned to man and propound his legal duties.
Now the questions is article: Is the woman in the Sassanid period in position guardianship?
If a woman had role guardianship, how did she arrive to this position and how do find out
about process arrive to position woman managerial in the collection of thousands of
judgments?
By review existing sentences, we will find out, that how did a woman guidance to this position of guardianship and how did she show his competence in this position and it
preserve for himself.
There are sentences in the legal text value that represent guardianship of women in the family, fire, property management and property management marital endowment in judicial
proceedings Sassanid era.

Keywords:
Sassanid, Mādayān ī hazār dādestān, Middle Persian texts, Family rights, Guardianship of woman



*PhD Culture and languages of ancient Iran
Hosseini_z90@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Sassanid": "Mādayān ī hazār dādestān"
  • "Middle Persian texts"
  • "Family rights"
  • "Guardianship of woman"
آموزگار، ژاله و احمد تفضلی‌ (1375). زبان پهلوی(ادبیات و دستور آن)،تهران: معین.
ابوالقاسمی، محسن (1374). ریشه‌شناسی(ایتمولوژی). تهران:  ققنوس.
بارتلمه، کریستیان‌ (1337). زن در حقوق ساسانی، ترجمة ناصرالدین صاحب‌الزمانی. تهران: عطائی.
بهـار، مهـرداد‌(1378). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه.
بهـار، مهـرداد (1386). از اسطوره تا تاریخ، تهران: چشمه.
تفضلی، احمد (1386). تاریخ ادبیّات ایران پیش از اسلام، تهران:  سخن.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر‌ ( 1370). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
حسینی، زهرا (1394). ماتیکان هزار داتستان ( تصحیح متن، آوانویسی، برگردان فارسی، تعلیقات و واژه نامه) پارۀ نخست، پایان‌نامه دکتری فرهنگ و زبان های باستانی ایران، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
دهقان، مصطفی (1381). تحقیق و ترجمه‌ای جامع از کتاب مادیان (ماتیکان) هزار دادستان، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 58 و 59: 55- 58
دوستخواه، جلیل (1389). اوستا، تهران: مروارید.
شهزادی، رستم ( 1365). قانون مدنی زردشتیان در زمان ساسانیان، تهران: فروهر.
عریان، سعید (1391). مادیان هزار دادستان. تهران: علمی
عنبرسوز، مریم (1390). زن در ایران باستان. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
طاووسی، محمود (1365). واژه نامة شایست ناشایست. شیراز: دانشگاه شیراز.
صفای اصفهانی، نزهت (1376). روایت امید اشوَهیشتان. تهران:  مرکز.
صفی زاده، فاروق (1391). تاریخ حقوق در ایران باستان. تهران: جنگل.
فره وشی، بهرام (1346). فرهنگ پهلوی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
کریستین سن، آرتور (1377). ایران در زمان ساسانیان. ترجمة رشید یاسمی. تهران: دنیای کتاب.
کشاورز، بهمن (1370). فرهنگ حقوقی انگلیسی به فارسی. تهران: امیرکبیر.
مزداپور، کتایون ( 1369). شایست ناشایست. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مزداپور، کتایون (1370). در‌بارة ساخت خانواده در دورة ساسانیان. مجله فرهنگ، شماره 9: 227-242
مزداپور، کتایون ( 1389). بررسی چند اصطلاح فارسی میانه در‌بارة خانواده. زبان شناخت، شماره 1: 11-22
مظاهری، علی اکبر ( 1377). خانوادة ایرانی در دوران پیش از اسلام، ترجمة عبدالله توکل، تهران:  قطره.
منصوری، یدالله (1387). اصطلاحات حقوقی در زبان فارسی میانه (پهلوی). نامه فرهنگستان. شماره 40: 144-155
میرفخرایی، مهشید (1379). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هینلز، جان (1377). شناخت اساطیر ایران، ترجمۀ ژاله آموزگار- احمد تفضلی، تهران: چشمه.
وهمن، فریدون ( 1377)  ایران‌شناسی در غرب: مادیان هزار دادستان کتاب هزار داوری ( به کوشش آناهید پریخانیان). مجله ایران‌شناسی. 10(1): 188- 191.
 
Anklesaria, T. D. (1912).The Social Code of the Parsis in Sassanian Times or Mādigān i Hazār Dādistān. Part II, Bombay.
Anklesaria, T. D. & Modi, j.j. (1976).The Social Code of the Parsis in Sassanian Times or Mādigān i Hazār Dādistān. Part I- II, Bombay. Printed and bound
at the Twenty- Fifth Sharivar(1355). Printing House, by the Offset press Inc., Tehran.
Ankelersaria,T.D (1962).Rivayat ī Hemit ī Ašavahištan. Bombay.
Bartholomae, C. (1910). Über ein sasanidisches Rechtsbuch, Heidelberg.
Bartholomae, C. (1929). Woman in Sasanian. Law transl. L.Bogdanov. Bullentin of Iran League. Bombay.
Boyce, M. (1968).“On the Sacred Fires of the Zoroastrians,” in Bulletin of the School of
Oriental and African Studies 31, pp. 52-68.
Bulsara, S. J. (1937). The Laws of the Ancient Persains as Found in the "Mâtikân ê Hazâr Dâtastân", or "The Digest of a Thousand Points of Law",  Bombay.
Davar, M.B. n.d. (1912). Šayast Lā-Šāyast. Bombay.
Dhabhar,E.B.N. (1909). (ed.) Saddar Nasr and Saddar Bundehesh. Bombay.
Mackenzie, D.N. (1971). A Concise Pahlavi Dictionary, London.
Macuch,M. (1981).Das sasanidische Rechtsbuch Mātakdān i hazār Dātistān(Teil II), Wiesbaden.
Macuch, M.(2005).Mādayān ī Hazār Dādastān. Encyclopedia Iranica. London-New York.
Macuch, M.(2009). Judicial and Legal System iii. Sasanian Legal System. Encyclopedia Iranica.Iranica. London- New York. pp. 181-196.
Modi, J. J. (1901). Mâdigân-î HazârDâdistân. A Photozyncographed Facsimile of a Ms. Belonging to the Mânockji Limji Hoshang Hâtâria Library in the Zarthoshti
Anjuman Âtashbeharâm, Poona.
Perixanian,A., (1973): Sasanidskii sudebnik, Yerevan.
Perikhanian, Anahit. (1997). The book of A Thousand Judgments. tr. Nina Garosian. Persian Heritage Seres 39.
Tavadia, J.C.)1930(. Šāyast-nē-šāyast. A Pahlavi Text on Religious Customs. Hamburg.
مطالعات زن و خانواده
دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 8
آذر 1395
صفحه 57-76