نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

• مینا سالم پور ¹
• محمد روشن ²
• حسین سیمایی صراف ¹

¹ دانشکده حقوق، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

² پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

چکیده

طلاق حقی است که شارع مقدس تحت اقتدار زوج قرار داده است. لیکن اعمال آن باید در راستای غرض مقصوده شارع و برای دستیابی به مصلحت مشروع و متناسب باشد؛ در غیر این صورت زمینه تحقق طلاق خودسرانه مهیا می گردد. در نظام حقوقی ایران به نهاد طلاق خودسرانه و معیارهای آن عنایت لازم نشده است، در حالی که پیش بینی این نهاد و شناسایی معیارهای آن با توجه به آثار حقوقی مترتب برآن، از جمله اجرت المثل ایام زوجیت؛ نحله؛ تنصیف دارایی و جبران خسارت ضرورت دارد. از سویی دیگر در کنترل اراده مستبدانه مرد نقش بسزایی خواهد داشت.
یافته های پژوهش، بیانگراین است که علی‌رغم سکوت نظام حقوقی ایران؛ با مطالعه درآیات قرآن؛ روایات؛ فتاوی فقها معلوم می گردد که، معیارهای قصد اضرار؛ فقد مصلحت مشروع؛ عدم تناسب مصلحت ذی‌حق و ضرردیگری؛ تعارض با غرض شارع و مخالفت با عرف به عنوان معیارهای شناسایی نهاد طلاق خودسرانه قابل استنتاج است.
به موجب ماده 7 قانون مدنی عراق سه معیار قصد اضرار؛ فقد مصلحت مشروع و عدم تناسب بین مصلحت و مفسده به عنوان ضابطه تشخیص خودسری در استفاده از حق پیش‌بینی شده است. مقنن الجزائری در قانون مدنی، معیارهای شخصی که مربوط به قصد و نیت درونی است و معیار موضوعی که مبتنی بر عدم تعادل بین مصلحت کسب شده و ضرر وارد به دیگری است را به عنوان ملاک های تمییز سوءاستفاده از حق پیش بینی نموده است. در عمل قضات در تشخیص طلاق خودسرانه از غیر آن، بر اساس ضابطه های پیش‌گفته رای صادر می‌نمایند.

کلیدواژه‌ها

• طلاق خودسرانه
• نظام حقوقی ایران
• نظام حقوقی عراق
• نظام حقوقی الجزائر

موضوعات

• زن و خانواده

عنوان مقاله [English]

The criteria for the identification of highhanded divorce in the legal systems of Iran, Iraq and Algeria

نویسندگان [English]

• Mina Salempour ¹
• mohammad roshan ²
• hossein simaei saraf ¹

¹ Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

² Family Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Divorce, granted by the sacred lawgiver, is controlled by the husband, but it must align with the institution's philosophy to avoid arbitrary divorce. Iran's legal system has not given enough attention to this issue and its criteria. Predicting arbitrary divorce and its criteria, including financial matters, property division, and compensation, is crucial. It also helps in controlling a man's autocratic will.

Studying Quranic verses, narrations, and jurists' rulings reveals criteria for arbitrary divorce: intention to cause harm, loss of legitimate benefits, lack of proportionality between parties' rights, conflicting with the lawgiver's purpose, and contradicting customary norms.

The Iraqi Civil Code considers three criteria for abuse of a right: malicious intent, lack of legitimate interest, and disproportion between interest and harm, guiding the identification of arbitrary exercise.

Algeria's civil law defines personal and objective criteria to distinguish misuse of the right based on intentions and the balance between benefits and harm. Judges differentiate divorce from other arbitrary actions based on these principles.

کلیدواژه‌ها [English]

• arbitrary divorce
• legal system of Iran
• legal system of Iraq
• legal system of Algeria