نقش میانجی احساس تنهایی در رابطه استفاده از رسانه‌های اجتماعی با کیفیت زندگی مادران خانه‌دار

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، گروه روانشناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه روانشناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22051/jwfs.2024.43666.2977

چکیده

هدف پژوهش حاضر تدوین مدلی جهت پیش‌بینی کیفیت زندگی مادران خانه‌دار براساس استفاده از رسانه‌های اجتماعی و نقش واسطه‌ای احساس تنهایی بود. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی مبتنی بر مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه مادران خانه‌دار منطقه 6 شهر تهران بود، که 400 مادر با روش نمونه‌گیری در دسترس به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش‌نامه‌های کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (1996)، پرسشنامه میزان و نوع مصرف رسانه‌ای محمودیان و همکاران (1394) و احساس تنهایی دهشیری و همکاران (1387) بود. جهت ارزیابی مدل از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که مدل تدوین شده، با داده-های این پژوهش از برازش کاملی برخوردار بود. همچنین نتایج حاکی از این بوده که استفاده از رسانه‌های اجتماعی هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم، از طریق واسطه‌گری احساس تنهایی بر کیفیت زندگی مادران خانه‌دار تاثیر معنادار داشتند (000/0=P). بر اساس یافته‌های پژوهش لازم است که در رابطه با متغیرهای زیربنایی مانند استفاده از رسانه‌های اجتماعی و احساس تنهایی که بر کیفیت زندگی مادران خانه‌دار تاثیر می‌گذارند، مداخله و بررسی صورت گیرد تا زمینه ارتقا و بهبود کیفیت زندگی مادران و متعاقب آن خانواده، فراهم شود.

تازه های تحقیق

براساس پیشینه و نتایج این پژوهش، می­توان گفت که کیفیت زندگی یک سازه چندبعدی بوده و چنانچه بخواهیم شاهد ارتقای کیفیت زندگی مادران و همچنین افزایش احساس رضایت آنها باشیم می­باید این عوامل و دیگر مؤلفه­ها را در نظر بگیریم. از جمله محدودیت­های پژوهش حاضر این بوده که بر روی مادران خانه­دار منطقه 6 شهر تهران انجام شد و نمونه­گیری به شکل دردسترس بوده که در تعمیم یافته­های آن باید احتیاط کرد. باتوجه به اینکه کنترل تعداد فرزندان و سن مادران احتمال دسترسی به اعضای نمونه با حجم بالا را دشوار می ساخت این دو متغیر کنترل نشد، همچنین متغیرهای اثرگذاری مانند مدت زمان استفاده از شبکه­های مجازی کنترل نشد؛ لذا پیشنهاد می­شود این موارد در پژوهش­های آتی در نظر گرفته شود و این موضوع به شکل مقایسه­ای در مادران خانه­دار و شاغل به­منظور افزایش تعمیم­پذیری یافته­های حاصل از این پژوهش انجام شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The mediating effect of loneliness in the association between the use of social media usage and the quality of life of housewife mothers

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Ghiyasi 1
  • Solmaz Dabiri 2

1 MSc, Educational Psychology, Department of Psychology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Psychology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The objective of this study was to propose a predictive model for assessing the quality of life of stay-at-home mothers, taking into account their usage of social media and the mediating effect of loneliness. This research employed a descriptive-correlational approach, utilizing structural equation modeling. The study's population consisted of all housewives residing in the 6th district of Tehran. A research sample of 400 mothers was selected utilizing the available sampling procedure. The research instruments used in the study included the World Health Organization Quality of Life questionnaire, the Media Usage Questionnaire, and the Loneliness Questionnaire. The structural equation modeling method was utilized to evaluate the model. The results showed that the proposed model had a good fit with the data. Also, the results indicated that the use of social media usage, both directly and indirectly, through the mediation of loneliness, significantly affected the quality of life of housewife mothers (P=0.000). Based on the research findings, it is crucial to investigate and address key factors such as social media usage and feelings of loneliness that impact the quality of life for stay-at-home mothers. By doing so, we can work towards promoting and enhancing the overall well-being of these mothers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of Life
  • Housewife Mothers
  • Use of Social Media Usage
  • Feeling of Loneliness
اکبری، تقی؛ هاشمی، جواد؛ کاظمی، سلیم؛ جاویدپور، مرتضی و متولی کسمایی، مریم (1399). تبیین تأثیر شبکه­های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی جوانان (مورد مطالعه: جوانان شهر اردبیل). فصلنامه پژوهش­های ارتباطی، 27(3): 81-59. https://doi.org/10.22082/cr.2020.122470.2012  ]لینک[
بیرانوند، معصومه و برنا، محمدرضا (1397). بررسی رابطه احساس تنهایی با گرایش به شبکه­های اجتماعی مجازی. فصلنامه روانشناسی و علوم رفتاری ایران، 4(14): 51-58. ]لینک[
پاک خصال، اعظم؛ سیف اللهی، سیف الله و میرزایی، خلیل (1399). بررسی رابطه احساس تنهایی، حمایت ادراک­شده و رضایت زناشویی با استفاده از شبکه­های مجازی در بین زوجین تهرانی. مطالعات راهبردی زنان، 22(87): 151-173. https://doi.org/10.22095/jwss.2020.199937.2102  ]لینک[
حشمتی، رسول؛ احمدی، شیرین و امانی، شعله (1401). بررسی اثربخشی مداخله مواجهه درمانی روایتی بر بهبود کیفیت زندگی و تنظیم هیجان زنان مطلقه شهر زرین‌شهر. پژوهش های مشاوره، ۲۱(۸۴): 98-119. http://dx.doi.org/10.18502/qjcr.v21i84.12105  ]لینک[
دهشیری، غلامرضا؛ برجعلی، احمد؛ شیخی، ممصوره و حبیبی عسکرآباد، مجتبی (1387). ساخت و اعتباریابی مقیاس احساس تنهایی در بین دانشجویان. روان­شناسی، 12(3): 282-296. ]لینک[
زارعی محمودآبادی، حسن؛ یکتافر، مینا و اسعدی، سمانه (1401). پیش­بینی اعتیاد به اینترنت بر پایه مهرورزی والدین و مهارت­های اجتماعی با در نظر گرفتن نقش واسطه­ای احساس تنهایی در دانش­آموزان شهر یزد. خانواده پژوهی، 18(69): 121-134.  https://doi.org/10.52547/JFR.18.1.121  ]لینک[
زرنقاش، مینا؛ غلامرضایی، سیمین و صادقی، مسعود (1395). تدوین مدل احساس تنهایی بر اساس راهبردهای مقابله­ای، بهزیستی معنوی، افسردگی و رضایت از زندگی دختران جانباز. روش­ها و مدل­های روان­شناختی، 7(26): 35-54. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285516.1395.7.26.3.9  ]لینک[
زمانی، محمدتقی؛ زارعی، علی؛ سجادی هزاوه، حمید و حاجی انزهایی، زهرا (1398). تأثیر میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی با نقش میانجی­گری کیفیت زندگی بر سلامت عمومی ورزشکاران جانباز و معلول ایران. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62: 410-403. https://doi.org/10.22038/mjms.2019.14892  ]لینک[
ضرابی حسینی، مصطفی (1399). رابطه احساس تنهایی و عزت نفس بر رضایت از زندگی دانش­آموزان متوسطه دختر. فصلنامه روان­شناسی و علوم رفتاری ایران، (24): 113-120. ]لینک[
عارف، ابریشم و کاشانی، مجید (1401). تأثیر شبکه­های اجتماعی (فضای مجازی) بر نشاط اجتماعی معلمان شهر تهران در سال 1399. فصلنامه رهپویه ارتباطات و فرهنگ، 1(3): 87-100. 10.22034/rcc.2022.253276 ]لینک[
عائلی، آرزو و تاجیک اسماعیلی، سمیه (1401). نقش احساس تنهایی در گرایش به استفاده از شبکه­های اجتماعی در میان دانش­آموزان دوره دوم متوسطه شهر تهران. فصلنامه خانواده و پژوهش، 19(41): 93-110. http://dorl.net/dor/20.1001.1.26766728.1401.19.1.6.2  ]لینک[
عربی، پروین؛ باقری، نسرین و میرهاشمی، مالک (1399). مدل­یابی نقش میانجی احساس تنهایی در رابطه بین سبک­های دلبستگی با وابستگی به شبکه­های اجتماعی مجازی. فصلنامه نوآوری­های آموزشی، 19(76): 65-84. https://doi.org/10.22034/jei.2020.121549  ]لینک[
محمودیان، حسین؛ کوچانی اصفهانی، مسعود و مقدس، سعید (1394). مصرف رسانه، مدیریت بدن و رفتار باروری؛ مورد مطالعه: زنان معلم یاسوج.  فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ، 8(31): 173-196. ]لینک[
مرادی، علی و جمشیدی، انسیه (1397). ارتباط شبکه­های اجتماعی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در بزرگسالان تهران. نشریه پایش، 17(2): 147-157. http://dorl.net/dor/20.1001.1.16807626.1397.17.2.4.0  ]لینک[
مقتدری، شیرین؛ حاجی علی زاده، کبری؛ سماوی، عبدالوهاب و امیر فخرایی، آزیتا (1399). بررسی مدل روابط ساختاری بین حمایت اجتماعی و رضایت از زندگی با میانجیگری عزت نفس، احساس تنهایی و خودکنترلی در افراد وابسته به مواد مخدر. فصلنامه اعتیادپژوهی، 14(58): 171-190. http://dx.doi.org/10.29252/etiadpajohi.14.58.171 ]لینک[
مهراندیش، ندا؛ سلیمی بجستانی، حسین و نعیمی، ابراهیم (1398). مولفه های احساس تنهایی دختران نوجوان مبتنی بر تجارب زیسته‌ی آنان. پژوهش های مشاوره، 18(۷۰): 4-34. http://dx.doi.org/10.29252/jcr.18.70.4  ]لینک[
نجات، سحرناز؛ منتظری، علی؛ هلاکویی نایینی، کوروش؛  محمد، کاظم و مجدزاده، رضا (1385). استانداردسازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF) ترجمه و روان­سنجی گونه ایرانی. فصلنامه دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 4(4): 1-12. ]لینک[
نجفی، محمود؛ دبیری، سولماز؛ دهشیری، غلامرضا و جعفری، نصرت (1392). نقش امید، احساس تنهایی و مؤلفه‏های آن در پیش‌بینی رضایت از زندگی‌ سالمندان. پژوهش­های مشاوره، 12(47)، 99-114. ]لینک[
نجفی، محمود؛ صالحین، میرزاعلی و محمدی فر، محمد علی (1395). رابطه حرمت خود، سبک‌های شوخ طبعی و کمرویی با احساس تنهایی در دانش‌آموزان. اندیشه های نوین تربیتی، 12(3)، 59-77.       ]https://doi.org/10.22051/jontoe.2016.2546لینک[
وصال، مینا و رحیمی، چنگیز (1400). تأثیر استفاده از رسانه­های اجتماعی بر افسردگی در نوجوانان: مرور نظام­مند و فراتحلیل. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، 24(1): 2-23. http://dx.doi.org/10.32598/jams.24.1.6099.1  ]لینک[