خلا جایگاه پدر در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه امام صادق(ع)، پردیس خواهران. تهران ، ایران

2 مدیر دپارتمان پژوهشی مؤسسۀ حقوقی محقق و همکاران، تهران، ایران

10.22051/jwfs.2023.43282.2965

چکیده

اعضای خانواده دارای وظایف گوناگونی هستند که عملکرد هر یک از آنها مکمل دیگری است و هر عضو باید وظایف خود را به خوبی انجام دهد تا قوام خانواده حفظ شود. با تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، بسته‌های حمایتی مختلفی در رابطه با تشکیل خانواده و فرزند آوری بیان شده است؛ اما متاسفانه قانونگذار جایگاه پدر را در برخی مواد از جملۀ مواد 10، 17 و 25 مورد غفلت قرار داده است که با توجه به اهمیت جایگاه پدر در خانواده لازم است مورد توجه و بازنگری قرار گیرد. نگارندگان در این نوشتار با بهره‌مندی از آموزه های میان رشته‌ای –فقهی، حقوقی و روانشناسی- به این مهم دست یافته که تربیت، تکلیف پدر و مادر بوده و در این رابطه، نقش هر دوی آنها دارای اهمیت است. آشکار است که عدم توجه به نقش پدر در خانواده به‌گونه‌ای نقض غرض کرده و حمایت از خانواده و فرزندآوری را نیز دچار اختلال خواهد نمود. روش تحقیق در پژوهشِ بنیادین حاضر، توصیفی‌_تحلیلی و به صورت کتابخانه‌ای است. در نهایت، پیشنهاد می‌شود پس از رفع خلاء مذکور در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، میزان مرخصی پدران شاغل و محصل نیز ابهام‌زدایی شود.

تازه های تحقیق

در پژوهش حاضر، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت از نظر توجه به جایگاه پدران مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. همان‌طورکه بیان شد، قانون مذکور دارای امتیازهای ویژه و مناسبی جهت افزایش موالید و درنتیجه جوانی جمعیت است، اما آنچه اهمیت دارد، این است که تمرکز ویژۀ مفاد قانون بر نقش مادری نباید به‌گونه­ای باشد که موجب تضعیف نقش و جایگاه پدر شود. زیرا در بسیاری از موارد، عدم توجه به جایگاه پدر موجب نقض غرض می‌شود و تنها گذاشتن مادران در رابطه با امور فرزندآوری، نه‌تنها مشوقی برای آنها نیست، بلکه توان آنها را نیز کاهش خواهد ‌داد. همچنین، باتوجه‌به نقش­های مهمی که پیش از این، قانون­گذار برای پدران در موارد حضانت و ولایت قائل شده‌است، عدم توجه به جایگاه پدران در قانون جدید باعث ایجاد تعارض می‌شود. برخی از مواردی که با بررسی مفاد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به‌عنوان خلأ جایگاه پدر از آن یادشد، عبارت است از:

  1. معرفی شناسۀ ویژۀ مادران جهت بهره­مندی مادران و فرزندان از امکانات رفاهی‌ـ‌فرهنگی موجود در کشور، بدون توجه به جایگاه پدر، در مادۀ 25 قانون.
  2. افزایش میزان مرخصی مادران در مشاغل اداری و توجه ویژه به مرخصی­های مادران دانشجو و طلاب اما بی‌توجهی کامل به امکان استفاده از مرخصی پدران که باتوجه ‌به قوانین پیشین، این موضوع دارای ابهاماتی نیز بوده­است.

همان‌طورکه بیان شد، خلأ جایگاه پدر که خاستگاه اصلی آن قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت است، آثار گوناگونی در حوزه‌های مختلف روان‌شناسی، تربیتی، جمعیت‌شناسی، فقهی و حقوقی دارد که تا جایی­که در ظرفیت مقالۀ حاضر بود، بررسی شد. درنهایت، با مطالعۀ برخی مفاد قانون جدید، پیشنهاد نگارندگان این است که قانون­گذار در کنار امتیازهای به­جا و مفیدی که برای مادران قائل شده‌است، به نقش پدران و جایگاه ویژۀ آنان نیز توجه کند و ابهامات موجود در خصوص آن را رفع کند؛ به‌خصوص در مورد میزان مرخصی آن­ها روشنگری‌های لازم را اعمال کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Gap of father's position in the Family and Youth Protection law

نویسندگان [English]

  • Maryam ul Sadat Mohaghegh Damad 1
  • Fatemeh Aghdasi 2

1 Assistant Professor of Imam Sadegh University (AS), Sisters Campus،Tehran. Iran

2 The director of the research department of Mohaghegh Law Firm, Tehran, Iran

چکیده [English]

The members of the family have various duties, the performance of each of them complements the other, and each member must perform his duties well in order to maintain the consistency of the family. With the approval of the Family and Youth Protection Law, various support packages have been stated in relation to family formation and childbearing; unfortunately, the legislator has neglected the position of the father in some articles, including articles 10, 17 and 25, which should be considered and revised due to the importance of the father's position in the family. In this article, the authors, benefiting from religious and psychological teachings, have reached the point that upbringing is the duty of parents and in this regard, the role of both of them is important. It is obvious that not paying attention to the role of the father in the family will somehow violate the intention and will disrupt the support of the family and childbearing. The research method in the current fundamental research is descriptive-analytical and library-based. Finally, it is suggested to clarify the amount of leave for working and student fathers also removing the fathers’ gap mentioned in the Family and Youth Protection Law

کلیدواژه‌ها [English]

  • Father's position
  • population youth law
  • raising children
  • custody of children
  • leave of fathers
 القرآن الکریم
ابوعبدالله الحاکم، محمدبن‌عبدالله. (1411ق). المستدرک علی الصحیحین للحاکم. تحقیق عبدالقادر   عطاء المصطفی. دارالکتب العلمیه. {لینک}
انصاری، قدرت‌الله. (1391). احکام و حقوق کودکان در اسلام. جلد اول. مرکز فقهی ائمۀ اطهار. {لینک}
انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی. (1384). دانشنامۀ حقوق خصوصی. جلد 1. چاپ مهارت. {لینک}
بهرامی، فاطمه، و رضوان، شیوا.(1386). رابطه افکار اضطرابی با باورهای فراشناختی در دانش­آموزان دبیرستانی مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر.‎ مجله روان­پزشکی و روان­شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 13(3)،249-255  ]لینک[
جبعی عاملى، زین‌الدین‌بن‌على. (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. مؤسسة المعارف الإسلامیة. {لینک}
جمع من المحققین فی الجنه الفقهیه. (1429ق). موسوعه أحکام الأطفال و أدلتها. جلد 1. مرکز فقهی ائمة اطهار. {لینک}
حرّ عاملی، محمدبن‌حسن. (1409ق). وسائل الشیعه. مؤسسۀ آل البیت. {لینک}
صالحی امیری، سیدرضا و خدایی، زهرا. (1399). خانوادۀ ایرانی؛ تغییر و تحولات چهار دهۀ گذشته. جلد اول. سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی. {لینک}
غنوی، امیر. (1391). نقش والدین در تربیت فرزند. آیین چاپ. ]لینک[
فلسفی، محمدتقی. (1387). کودک از نظر وراثت و تربیت. جلد دوم. دفتر نشر فرهنگ اسلامی. ]لینک[
قرائتی، محسن. (1383). تفسیر نور. جلد 5. چاپ یازدهم. مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن. ]لینک[
کاتوزیان، ناصر. (1383). حقوق خانواده. چاپ ششم. شرکت سهامی انتشار. ]لینک[
نوری، حسین‌بن‌محمدتقی. (1408ق). مستدرک الوسائل. مؤسسۀ آل البیت. ]لینک[
ساعی ارسی، ایرج. (1388). جوانی جمعیت در ایران. فصلنامۀ علوم رفتاری. (1)، 130-115.]لینک[
 شکیبا، محمدرضا و اسماعیل‌پور، حیدر. (1401). خانواده از دیدگاه اسلام و قرآن و دلالت‌های آن در تعلیم و تربیت فرزندان. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی (مرکز توسعۀ آموزش‌های نوین ایران). 8 (1)، 864-854. ]لینک[
صادقی جقه، سعید. (1400). تحلیل؛ حمایت از خانواده و جوانی جمعیت: بایسته‌ها و چالش‌ها. دیده‌بان امنیت ملی. (116)، 66-59. ]لینک[
فولادی، محمد. (1398). تحلیلی بر تغییر و تحولات جمعیتی در ایران؛ با تأکید بر فرصت طلایی پنجرۀ جمعیتی. فصلنامۀ معرفت فرهنگی‌ـ‌اجتماعی. (39)، 60-43. ]لینک[
قندی، زهرا. (1398). نقش والدین در تربیت اجتماعی فرزندان از منظر اسلام. معارف قرآن و عترت. 5 (10)، 152-125. ]لینک[
کاظمی‌پور، شهلا. (1401). ارزیابی و نقد سیاست‌های جمعیتی در ایران با تأکید بر قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت. همایش الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. 11: 576-551.]لینک[
محقق‌داماد، مریم‌السادات و صفوی سهی، عطیه‌سادات. (1400). اعتبار رشد برای پایان حضانت و شناسایی شاخصۀ رشد در نظام حقوقی ایران. مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب. 4 (2)، 162-137. https://doi.org/10.34785/j023.2021.006 ]لینک[
مقدسی، محمدباقر و روستایی، مهرانگیز. (1400). افزایش جمعیت از رهگذر مداخلات کیفری؛ نگاهی به فرآیند تصویب و چالش­های اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت. آموزه‌های حقوق کیفری. 18 (22)، 312-285. https://doi.org/10.30513/cld.2022.3919.1625    ]لینک[
مقدسی، محمدباقر؛ غلامی، یاسر و سلحشور، بابک. (1400). رویکرد قضایی به سقط‌درمانی: نگاهی به ضوابط سقط‌درمانی در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت. مجلۀ پزشکی قانونی ایران. 27 (103)، 215-208. ]لینک[
مهدوی کنی، صدیقه؛ احمدوند، بهناز و نوراحمدی، انسیه. (1392). بررسی احکام فقهی‌ـ‌حقوقی کودکان متولدشده از رحم جایگزین. پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی. (31)، 204-181.   ]لینک[
قوانین
قانون اساسی؛ قابل دسترسی در سایت شورای نگهبان:
قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده، پایگاه اطلاع‌رسانی قوانین و مقررات کشور، معاونت ریاست جمهوری (معاونت تدوین و تنقیح و انتشار قوانین و مقررات)، بهمن 1399؛ قابل دسترسی در لینک:
قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت؛ قابل دسترسی در سامانۀ قوانین و مقررات کشور:
قانون سقط‌درمانی؛ قابل دسترسی در سامانۀ قوانین و مقررات کشور:
قانون مدیریت خدمات کشوری؛ قابل دسترسی در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی:
قانون مدنی؛ قابل دسترسی در سامانۀ قوانین و مقررات کشور:
 
سایت مراجع عظام
https://www.islamquest.net/fa/archive/fa89213#
http://hadavi.info/fa/archive/question/fa6651